S06E61 - Elektriciteit en AI: een schokkend goed duo met Luc Nies (Alliander)

In deze aflevering van AIToday Live is Luc Nies te gast, Principal Researcher Artificial Intelligence bij Alliander. Luc deelt zijn inzichten over de toepassing van AI in de energietransitie en hoe dit bijdraagt aan het beheer van het stroomnetwerk.

Met een focus op de uitdagingen rondom de toenemende elektrificatie en de noodzaak van een slim en duurzaam energienetwerk, biedt deze aflevering een diepgaande kijk op de kruising van technologie en maatschappelijke behoeften. 

Links

• Kaartspel: AI Game Changer - gratis te bestellen (https://aigency.com/ai-game-changer/)
• Platform: GOPACS - het platform voor congestiemanagement (https://www.liander.nl/grootzakelijk/capaciteit-op-het-net/flexibel-vermogen/gopacs)
• Website: ICAI Labs - Innovation Center for Artificial Intelligence (https://www.icai.ai)
• Bedrijf: Alliander (https://www.alliander.com/nl/)

Aigency
Aigency ontwerpt en ontwikkelt waardevolle, robuuste en betrouwbare Machine Learning-modellen.

Info Support
Info Support is de specialist in maatwerk software en leidend in kunstmatige intelligentie (AI).

Disclaimer: This post contains affiliate links. If you make a purchase, I may receive a commission at no extra cost to you.

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en ontvang exclusieve toegang tot nieuws, blik achter de schermen en meer!

Chapters

• 40:05 Stelling over Generatieve AI

Transcript

1
00:00:00,001 --> 00:00:07,440
Hoi, leuk dat je weer luistert naar een nieuwe aflevering van AIToday Live met vandaag Luc

2
00:00:07,440 --> 00:00:14,840
Nies in de studio en Luc gaat ons straks van alles vertellen wat hij doet met AI bij Alliander.

3
00:00:14,840 --> 00:00:21,000
Mijn naam is Joop Snijder, CTO bij Aigency. Mijn naam Niels Naglé, Area Lead Data & AI bij Info Support.

4
00:00:21,000 --> 00:00:27,000
Luc, dankjewel dat je bij ons in de studio wil zijn. Zou je je eerst willen voorstellen aan onze

5
00:00:27,000 --> 00:00:31,680
luisteraar? Dankjewel, leuk dat ik mag komen. Ik ben dus Luc Nies en ik heb een ongelofelijke

6
00:00:31,680 --> 00:00:35,720
passie en fascinatie voor technologie. Super leuk dat je erover mag komen vertellen,

7
00:00:35,720 --> 00:00:40,080
want ik wil er echt graag mee werken. Dat vertel ik er ook graag over. Dat komt ook goed uit,

8
00:00:40,080 --> 00:00:45,880
want ik ben als Principal Researcher Artificial Intelligence bij Alliander constant bezig met het

9
00:00:45,880 --> 00:00:51,800
snijvlak van wat is nu technologisch mogelijk en met name in relatie tot de energietransitie.

10
00:00:55,320 --> 00:00:58,760
Ja, de energietransitie is natuurlijk een heel belangrijk maatschappelijk,

11
00:00:58,760 --> 00:01:07,960
een heel groot maatschappelijk belang. Ja, nee klopt. We zijn op weg naar een net zero CO2

12
00:01:07,960 --> 00:01:13,280
samenleving. Dat betekent dat we op een andere manier energie moeten gaan verbruiken. Het pad

13
00:01:13,280 --> 00:01:21,200
opnieuw voor ons zien in Nederland is met name nieuwvoegende elektrificatie. Daar komt alleen

14
00:01:21,200 --> 00:01:26,480
een ander om de hoek kijken. Veel mensen zijn nog niet zo bekend met ons, maar stiekem wel

15
00:01:26,480 --> 00:01:31,760
klanten van ons zonder dat ze het weten. Dus woon je in Flevoland, Gelderland, Noord-Holland of

16
00:01:31,760 --> 00:01:39,080
Friesland? Gefeliciteerd, je bent het land van ons. Want wij zijn namelijk netbeheerder. Ook wel

17
00:01:39,080 --> 00:01:44,040
bekend om de naam Liander, dat betekent dat we een rechtmeester van de vliegtuig zijn. En als

18
00:01:44,040 --> 00:01:47,520
netbeheerder zijn wij verantwoordelijk voor het transporteren van energie over het industrieel

19
00:01:47,520 --> 00:01:53,480
massief. Dus als jij thuis jouw meterkast opent, dan zie je daar een meter hangen. Die wordt bekeerd

20
00:01:53,480 --> 00:02:00,920
door ons. Ook de kabel waar die meter aan verbonden wordt tot aan een onderstation. Dus totdat je de

21
00:02:00,920 --> 00:02:04,720
kabels weer boven de grond uit ziet komen. Dat is de as van Tennet, daar houdt onze rol op. Alles

22
00:02:04,720 --> 00:02:10,560
daartussen daar zijn wij verantwoordelijk voor. En waar hebben jullie dan AI voor nodig? Want

23
00:02:10,560 --> 00:02:18,560
dit klinkt als stroom op een kabel zetten. Dat is ook wel een leuke vraag. Het stroomnet is

24
00:02:18,560 --> 00:02:26,320
aan de ene kant heel ouderwets en simpel. We hebben al een jaar een gewone stroomnet in Nederland.

25
00:02:26,320 --> 00:02:31,440
Die hebben we in eerste kabel ontstond. Maar het heeft een zekere historie. En we hebben ook

26
00:02:31,440 --> 00:02:35,480
heel veel oude spullenboelen. Dus wat was gemaakt uit de jaren 60. Dat is gewoon nog.

27
00:02:35,480 --> 00:02:43,040
Dat is een gasleiding uit de jaren 200. Dus heel veel oude spullen en dan probeer je op

28
00:02:43,040 --> 00:02:50,120
een of andere manier AI te doen. Hoe dan? En waarom? Dat komt dus deels omdat we met

29
00:02:50,120 --> 00:02:55,200
stroomnetten best wel blind zijn. Want omdat het zo ouderwets is, hebben we heel weinig sensoriek

30
00:02:55,200 --> 00:03:01,640
in het stroomnet hangen. Dus we hebben eigenlijk geen flauw idee wat er nou gebeurt op de stroomnet.

31
00:03:01,640 --> 00:03:05,240
We weten wel een beetje. Want zoals ik zei, als je in je meterkast kijkt, heb je een slimme meter.

32
00:03:05,240 --> 00:03:12,280
Dat is een sensor. En die verstuurt eens per dag op wat jij die dag verbruikt hebt.

33
00:03:12,280 --> 00:03:17,560
Dat vervolgens dan weer naar jouw energieleverancier gaat. Bijvoorbeeld jouw Eneco of Vattenfall of wie

34
00:03:17,560 --> 00:03:24,640
dan ook. Dus ja, we hebben wel iets. We weten eens per dag ongeveer wat er gebeurt. Maar dat

35
00:03:24,640 --> 00:03:30,960
is eigenlijk niet voldoende. Dat was altijd goed. Totdat we heel veel meer stroom gingen gebruiken,

36
00:03:30,960 --> 00:03:38,200
want we zijn aan het elektrificeren. En dat betekent dus dat het stroomnet veel voller wordt. En als het

37
00:03:38,200 --> 00:03:42,720
stroomnet vol wordt, dan wil je eigenlijk weten, oké, maar hoe vol is het dan? En hoeveel ruimte

38
00:03:42,720 --> 00:03:48,360
hebben we nog? En onder andere daar gebruiken ze AI voor om die ruimte veel beter te kunnen

39
00:03:48,360 --> 00:03:53,760
inschatten. Dus het is, van mijn beeld, dan met de zonnepanelen, de elektrische auto's. Het is

40
00:03:53,760 --> 00:03:59,800
meer variabel geworden wanneer er stroom over het net nodig is of geplaatst wordt.

41
00:03:59,800 --> 00:04:04,880
Het is ook variabel inderdaad en ook waar het vandaan komt. En de hoeveelheid. Dus we beginnen

42
00:04:04,880 --> 00:04:10,040
even bij de hoeveelheid. Stel bijvoorbeeld, hebben jullie thuis nog een gasaansluiting of zitten jullie

43
00:04:10,040 --> 00:04:15,280
op stroom? Ik heb nog gasaansluiting. Doe eens een wilde gok als je kijkt naar jouw totale

44
00:04:15,280 --> 00:04:18,040
energieverbruik. Rij je ook nog auto? Zeker, elektrische auto's.

45
00:04:18,040 --> 00:04:25,160
Elektrisch is dat wel. Dus hoe groot denk je dat jouw totale energieverbruik is? En van al die

46
00:04:25,160 --> 00:04:29,840
energie die je verbruikt, vooral om te rijden, om je huis te verwarmen en voor jouw elektronische

47
00:04:29,840 --> 00:04:33,760
apparatuur. Je zit in IT, jij zal iets meer computers hebben dan de meest gemiddelde mensen.

48
00:04:33,760 --> 00:04:37,840
Maar voor een gemiddeld huishouden, hoeveel procent denk je daarvan dat elektriciteit is?

49
00:04:37,840 --> 00:04:44,200
O jeetje. Dat is een goede vraag. Ik zat eigenlijk al te rekenen met mijn eigen.

50
00:04:44,200 --> 00:04:51,200
Dat is een strikvraag. Ik denk meer dan 50 procent.

51
00:04:51,200 --> 00:04:54,080
Elektriciteit? Rond de 20.

52
00:04:54,080 --> 00:04:55,160
O echt waar? Ja.

53
00:04:55,160 --> 00:04:59,200
O, dan zit ik flink ernaast. De hoeveelheid elektriciteit die we verbruiken is eigenlijk

54
00:04:59,200 --> 00:05:02,360
heel erg weinig als je kijkt naar de totale energie die we hebben. En dan heb je nog niet eens

55
00:05:02,360 --> 00:05:06,960
over de industrie. Dus dat is nog veel scheef. Hoe we ooit data stiel gaan elektrificeren,

56
00:05:06,960 --> 00:05:13,520
dat wordt zeker een uitdaging. Maar voor alleen je huishouden, 20 procent, een vijfde tot een

57
00:05:13,520 --> 00:05:20,120
kwart ongeveer, dat is historische elektriciteit. En dat gaat allemaal, op het pad dat we nu ingaan,

58
00:05:20,120 --> 00:05:24,120
gaat het waarschijnlijk al met elektriciteit worden. Want je cv-ketel wordt waarschijnlijk

59
00:05:24,120 --> 00:05:27,640
vervangen door een warmtepomp, wat elektrisch is. Of een warmtennet, dat weet je afhankelijk van waar

60
00:05:27,640 --> 00:05:32,520
je woont of je gemeentelijke plannen voor heeft. En ook elektrisch rijden zal weer met elektriciteit

61
00:05:32,520 --> 00:05:38,120
naar elektrisch worden. Dus het betekent dat de energieverbruik van een huishouden,

62
00:05:38,120 --> 00:05:40,560
of de elektriciteitsverbruik van een huishouden, zal vervijfvoudigen.

63
00:05:40,560 --> 00:05:48,520
En daar komt het waar je zegt van we moeten weten hoeveel ruimte er is op het stroomnet.

64
00:05:48,520 --> 00:05:53,960
Ja, want we gaan dus, om die vijf keer zoveel elektriciteit aan te kunnen, moet ook gewoon

65
00:05:53,960 --> 00:05:58,200
stroomnet flink verzwaren. En je denkt, vijf keer zoveel stroomverbruik is dat dan,

66
00:05:58,200 --> 00:06:02,360
vijf keer zoveel stroomnet? Nou, nee, want je kan het ook een beetje spreiden over de dag.

67
00:06:02,360 --> 00:06:05,640
Dus dat je er wat slimmer gebruik van maakt. En daar komt ook een stukje AI-werk in,

68
00:06:05,640 --> 00:06:10,040
als je slimmer gebruik maakt van je stroomnet, en dat je beter, en dat je stroomverbruik op

69
00:06:10,040 --> 00:06:15,880
momenten, wanneer er meer van beschikbaar is, dan hoeft er gewoon minder stroomnet aangelegd te worden.

70
00:06:15,880 --> 00:06:21,240
Dat betekent dat we sparen in de kosten, want zoals ik al zei, we hebben ongeveer 4 miljoen klanten,

71
00:06:21,240 --> 00:06:25,840
die betalen aan de energiebelasting, betalen ze eigenlijk aan de Janter,

72
00:06:25,840 --> 00:06:29,080
betalen ze aan de netbeheerder kosten. Dus die kosten willen we zo laag mogelijk houden.

73
00:06:29,080 --> 00:06:33,200
Want ja, je hebt als particulier misschien een keusje, je bent afhankelijk van de netbeheerder

74
00:06:33,200 --> 00:06:36,080
voor je stroomaansluiting. Dus die kosten willen we zo laag mogelijk houden.

75
00:06:36,080 --> 00:06:38,880
Dus een maatschappelijke opgave die we hebben. We zijn ook geen commercieel bedrijf,

76
00:06:38,880 --> 00:06:46,760
we zijn een semi-publiek bedrijf. Dus die kosten willen we zo laag mogelijk houden.

77
00:06:46,760 --> 00:06:50,120
Plus het neemt ook gewoon veel ruimte in. Dus als je in Amsterdam ooit een keer een

78
00:06:50,120 --> 00:06:55,760
schep in de grond zet, ja, je vindt meer kabel, leiding, dan zand.

79
00:06:55,760 --> 00:07:04,680
Ja, en daar gebruik je dan AI voor. En hoe moet ik dat dan voorstellen? Wat maken jullie dan?

80
00:07:04,680 --> 00:07:11,600
Nou, een van de dingen die nu ook al gebruikt worden, is we voorspellen,

81
00:07:11,600 --> 00:07:19,080
ik denk 48 uur van tevoren, hoeveel stroom er gebruikt gaat worden en hoeveel er opgewekt gaat

82
00:07:19,080 --> 00:07:24,240
worden. En dat was vroeger wat makkelijker, want toen hadden we nog gewoon een grote kolencentrale,

83
00:07:24,240 --> 00:07:29,760
die zit je aan en dan is het lekker voorspelbaar. Maar nu wordt het onvoorspelbaarder,

84
00:07:29,760 --> 00:07:33,520
want we hebben te maken met wind en zon. Maar het is zeker een maatschappelijke

85
00:07:33,520 --> 00:07:36,720
manier om te voorspellen. Aan de andere kant heb je onvoorspelbaarheid wanneer jij je elektrische

86
00:07:36,720 --> 00:07:41,080
auto inplucht. Dat is ook heel veel grote stroom. Probeer maar te voorspellen wanneer jij je auto inplucht.

87
00:07:41,080 --> 00:07:50,120
Dan komt zo ongeveer om vijf uur, half zes, zes uur. Dan kom je thuis. Dus dat is best wel oké. Dus dat is best wel te voorspellen.

88
00:07:50,120 --> 00:08:00,760
Aan de hand van die voorspelling, bekijken we hoeveel ruimte er nog is op het net en wordt het ergens te krap?

89
00:08:00,760 --> 00:08:12,040
Dan kunnen we dus voorspellen. Verwachten we dat het net ergens overbelast wordt en kunnen we daar actie op nemen.

90
00:08:12,040 --> 00:08:17,760
En die actie ziet er nu uit, dat heet dan GOPACS. Dat is een platform waar je je als bedrijf in kan inschrijven.

91
00:08:17,760 --> 00:08:24,840
Als je bepaald hoeveelheid flexibel vermogen heeft. Dus je hebt bijvoorbeeld een grote batterij staan,

92
00:08:24,840 --> 00:08:36,640
die kan je op bepaalde momenten opladen of afladen, ontladen. En we zeggen in dit gebied wordt te veel stroom opgewekt.

93
00:08:36,640 --> 00:08:40,680
Dan zoeken we mensen in die regio die zeggen oké, maar wij kunnen wat meer stroom gebruiken.

94
00:08:40,680 --> 00:08:43,120
En dan zetten we het net daar weer iets meer in balans.

95
00:08:43,120 --> 00:08:50,080
Want als er wel onbalans ontstaat, wat gebeurt er dan?

96
00:08:50,080 --> 00:08:56,440
We hebben het vaak over netcongestie. Dan pakken we altijd de analogie met het verkeer.

97
00:08:56,440 --> 00:09:00,880
Want congestie, file, nou ja. En sowieso is verkeer een hele leuke analogie.

98
00:09:00,880 --> 00:09:03,280
Want congestie is een moeilijk woord voor ophoping toch?

99
00:09:03,280 --> 00:09:05,280
Ja, echt een moeilijk woord voor ophoping. Het past niet lekker.

100
00:09:05,280 --> 00:09:09,120
En sowieso is verkeer een hele leuke analogie voor het stroomnet.

101
00:09:09,120 --> 00:09:12,120
Want je hebt dan dus de snelwegen, dat is het hoogspanningsnet van TENET.

102
00:09:12,120 --> 00:09:16,640
Daar kunnen lekker veel auto's tegelijkertijd overheen of lekker veel stroom tegelijkertijd. Gaat lekker hard.

103
00:09:16,640 --> 00:09:20,640
Dan heb je dus de regionale wegen, dat is dan je middenspanningsnet.

104
00:09:20,640 --> 00:09:23,640
Dan ben je op de 10.000 volt. En dan heb je dus de bebouwde kom.

105
00:09:23,640 --> 00:09:27,640
Bij jou in de straat, dat is het laagspanningsnet. Dat zijn de kabels die ook bij jou in de straat liggen.

106
00:09:27,640 --> 00:09:34,640
En als er veel stroom overheen gaat, dan heb je congesti. Ofwel, een soort van file stroom.

107
00:09:34,640 --> 00:09:37,640
Die analogie breekt hier een klein beetje.

108
00:09:37,640 --> 00:09:42,640
Want wanneer je file hebt, dan rijden auto's staan stil of rijden heel langzaam.

109
00:09:42,640 --> 00:09:47,640
Maar wanneer je net over belast raakt, dan gaat je net kapot.

110
00:09:47,640 --> 00:09:54,640
Stel je eens voor dat elke keer, we hadden het net over de Waalsprong bij Nijmegen.

111
00:09:54,640 --> 00:09:56,640
Dat is het voorgesprekje.

112
00:09:56,640 --> 00:09:59,640
Dat is het voorgesprekje waar we gestart hadden over de Waalsprong.

113
00:09:59,640 --> 00:10:04,640
Stel je voor dat elke keer als er een file staat op de Waalsprong, dat je dan een brug opnieuw moet gaan bouwen.

114
00:10:04,640 --> 00:10:06,640
Daar start je in.

115
00:10:06,640 --> 00:10:11,640
Dus wat je dan doet, je ontwerpt dan je brug zo.

116
00:10:11,640 --> 00:10:15,640
Je denkt, het mag niet uit hoeveel auto's er zijn. Ik reken met de maximale capaciteit van auto's die er overheen kunnen.

117
00:10:15,640 --> 00:10:17,640
En daar dimensioneer ik de brug op.

118
00:10:17,640 --> 00:10:20,640
En dat is ook hoe je een stroomnet ontwerpt.

119
00:10:20,640 --> 00:10:24,640
Maar ja, het is bijna nooit dat iedereen er tegelijkertijd overheen rijdt.

120
00:10:24,640 --> 00:10:27,640
Maar voor die paar keer in het jaar dat dat gebeurt, dan moet je het aankunnen.

121
00:10:27,640 --> 00:10:29,640
Dan moet je het aankunnen en dan moet je het weten.

122
00:10:29,640 --> 00:10:32,640
En dan moet je ook kunnen ingrijpen met de middelen die je hebt.

123
00:10:32,640 --> 00:10:37,640
Je kan dus wel ingrijpen als je ziet dat de file zich gaat ontstaan in de toestand dat het kapot zou gaan.

124
00:10:37,640 --> 00:10:39,640
Heb je mogelijkheden om in te grijpen?

125
00:10:39,640 --> 00:10:41,640
Steeds meer.

126
00:10:41,640 --> 00:10:44,640
Dat is ook een stukje regulering die daarin zit.

127
00:10:44,640 --> 00:10:46,640
We mogen niet te hard ingrijpen.

128
00:10:46,640 --> 00:10:48,640
Wat ik net vertelde met GOPEX.

129
00:10:48,640 --> 00:10:55,640
Want wij moeten de energiemarkt in balans zetten.

130
00:10:55,640 --> 00:10:59,640
Dus als we zeggen, hier moet je minder stroom verbruiken, moet ergens anders evenveel stroom erbij gebruikt worden.

131
00:10:59,640 --> 00:11:02,640
Dan blijft de hele Nederlandse energiemarkt in balans.

132
00:11:02,640 --> 00:11:05,640
Dus dat is een extra beperking die je hebt.

133
00:11:05,640 --> 00:11:10,640
Maar wat ook steeds meer gebeurt is dat bij zonneparken komt een realtime interface.

134
00:11:10,640 --> 00:11:14,640
Dus we kunnen op afstand zeggen, de piek die eraan komt is te groot.

135
00:11:14,640 --> 00:11:15,640
Even dimmen.

136
00:11:15,640 --> 00:11:19,640
Het zonnepark moet of lager of zachter of helemaal uit.

137
00:11:19,640 --> 00:11:22,640
Het is een beetje te vergelijken met de omvoormachine die sommige mensen thuis hebben.

138
00:11:22,640 --> 00:11:26,640
Die slaan ook af wanneer de spanning 245 volt is.

139
00:11:26,640 --> 00:11:28,640
Dan slaan ze ook automatisch uit.

140
00:11:28,640 --> 00:11:31,640
Dus het is een beetje hetzelfde principe, maar dan met meer controle erop.

141
00:11:31,640 --> 00:11:32,640
Ja precies.

142
00:11:32,640 --> 00:11:35,640
En bij het maken van dat model.

143
00:11:35,640 --> 00:11:37,640
Waar zijn jullie tegen aangelopen?

144
00:11:37,640 --> 00:11:42,640
Waar je van tevoren niet over na had gedacht?

145
00:11:42,640 --> 00:11:47,640
Dat was echt wel een hobbel waar we over heen moesten.

146
00:11:47,640 --> 00:11:50,640
Ik ben bij deze specifieke committee zelf betrokken geweest.

147
00:11:50,640 --> 00:11:52,640
Maar ik weet wel een hele leuke uitdaging die we nu hebben.

148
00:11:52,640 --> 00:11:57,640
Het is een leuke uitdaging die we er nu bij hebben.

149
00:11:57,640 --> 00:12:03,640
Je maakt een voorspelling van wat we verwachten dat er gaat gebeuren op het net.

150
00:12:03,640 --> 00:12:05,640
En dan daarvan ondernemen we actie.

151
00:12:05,640 --> 00:12:11,640
En dan een dag later observeren we of die actie succes heeft gehad.

152
00:12:11,640 --> 00:12:14,640
En dan nemen we die data wat je onder de volgende trainings zet.

153
00:12:14,640 --> 00:12:19,640
Maar dat betekent dus dat je de toekomst hebt gewijs, hebt veranderd.

154
00:12:19,640 --> 00:12:23,640
Dus er is verandering plaatsgevonden op basis van de keuze die je gemaakt hebt.

155
00:12:23,640 --> 00:12:27,640
En dat heeft invloed op de vervolgset aan data die weer binnenkomt.

156
00:12:27,640 --> 00:12:29,640
Dus pak even zonne-energie.

157
00:12:29,640 --> 00:12:31,640
We hebben een bepaalde voorspelling gemaakt over hoeveel zonne-energie we verwachten.

158
00:12:31,640 --> 00:12:33,640
Gewoon verhankelijk van het weer.

159
00:12:33,640 --> 00:12:36,640
En zien, oh er verwacht heel veel zonne-energie.

160
00:12:36,640 --> 00:12:38,640
Oké we grijpen in.

161
00:12:38,640 --> 00:12:40,640
We zetten een zonnepark.

162
00:12:40,640 --> 00:12:42,640
Vragen of ze wat kunnen dimmen.

163
00:12:42,640 --> 00:12:45,640
En dan zien we de dag erna dat er minder zonne-energie is gebruikt.

164
00:12:45,640 --> 00:12:47,640
Maar is er minder zonne-energie gebruikt omdat er is ingegrepen?

165
00:12:47,640 --> 00:12:51,640
Of is er minder zonne-energie gebruikt omdat het weer toch net iets anders was dan we dachten?

166
00:12:51,640 --> 00:12:54,640
Dus we zijn onze eigen historische data aan het vervuilen.

167
00:12:54,640 --> 00:12:56,640
Ja want je zegt de hele tijd voorspellingen.

168
00:12:56,640 --> 00:12:59,640
Maar die voorspellingen zijn neem ik aan ook wel ergens op gebaseerd.

169
00:12:59,640 --> 00:13:01,640
Is dat real-time data?

170
00:13:01,640 --> 00:13:04,640
Of is dat met name misschien dagdata waar je het net over hebt?

171
00:13:04,640 --> 00:13:07,640
Hoe frequent is dat om dat beeld te kunnen krijgen?

172
00:13:07,640 --> 00:13:13,640
Wat we nu het meeste doen is een dag vooruit.

173
00:13:13,640 --> 00:13:15,640
Of 48 uur vooruit.

174
00:13:15,640 --> 00:13:17,640
Dat weet ik even niet precies meer.

175
00:13:17,640 --> 00:13:22,640
En dat doen we omdat we ze op tijd in de markt kunnen uitzeggen.

176
00:13:22,640 --> 00:13:24,640
Zetten dit is wat wij verwachten.

177
00:13:24,640 --> 00:13:27,640
Kan iemand dit via die markt in het omschreef?

178
00:13:27,640 --> 00:13:29,640
Kan iemand daar een tegenover op doen?

179
00:13:29,640 --> 00:13:30,640
Dat moet je een beetje van tevoren doen.

180
00:13:30,640 --> 00:13:33,640
Want je moet mensen de tijd geven om te kunnen reageren.

181
00:13:33,640 --> 00:13:36,640
Maar we zijn langzaam aan het toewerken naar meer real-time.

182
00:13:36,640 --> 00:13:39,640
En dan heb je het over kwartierintervallen.

183
00:13:39,640 --> 00:13:41,640
Dat is waar we nu langzaam aan naartoe gaan.

184
00:13:41,640 --> 00:13:45,640
We zijn aan het kijken of we naar die menu's kunnen toe.

185
00:13:45,640 --> 00:13:48,640
We zijn even aan het zoeken naar wat technisch haalbaar is.

186
00:13:48,640 --> 00:13:50,640
En wat is technisch wenselijk.

187
00:13:50,640 --> 00:13:52,640
Want als je naar een menu toe gaat krijg je veel meer data.

188
00:13:52,640 --> 00:13:54,640
Dat je over de lijn naar hem moet sturen.

189
00:13:54,640 --> 00:13:57,640
We hebben 400 miljoen klanten. 400 miljoen slimme meters.

190
00:13:57,640 --> 00:14:00,640
Dat is best een flinke datastroom.

191
00:14:00,640 --> 00:14:03,640
Vooral omdat we die over een radionetwerk sturen.

192
00:14:03,640 --> 00:14:08,640
Dat is afweging van kosten en opbrengsten.

193
00:14:08,640 --> 00:14:13,640
Dus dan is de uitdaging de voorspelling.

194
00:14:13,640 --> 00:14:14,640
Was die goed?

195
00:14:14,640 --> 00:14:19,640
Of was de actie het resultaat waardoor het nu goed uitgepakt heeft?

196
00:14:19,640 --> 00:14:20,640
Ja.

197
00:14:20,640 --> 00:14:23,640
En hebben jullie al een beeld hoe jullie dat willen gaan tacklen?

198
00:14:23,640 --> 00:14:24,640
Nog niet.

199
00:14:24,640 --> 00:14:25,640
Dit zijn de gesprekken die we nu aan het hebben.

200
00:14:25,640 --> 00:14:27,640
Hoe gaan we hier nou handig mee om?

201
00:14:27,640 --> 00:14:32,640
Misschien moeten we dit gewoon toevoegen als extra feature in ons model.

202
00:14:32,640 --> 00:14:35,640
Dat is een hele lastige.

203
00:14:35,640 --> 00:14:41,640
En een andere, ook wel een hele leuke, is we maken gebruik van weersvoorspellingen.

204
00:14:41,640 --> 00:14:45,640
We kwamen er later achter dat we niet opslaan wat de weersvoorspelling was.

205
00:14:45,640 --> 00:14:50,640
Als je bij het KNMI opvraagt wat de voorspelling was, dan krijg je alleen wat het weer daadwerkelijk was.

206
00:14:50,640 --> 00:14:53,640
Dus je historie is niet vastgelegd voor je?

207
00:14:53,640 --> 00:14:55,640
Onze historie is niet goed vastgelegd.

208
00:14:55,640 --> 00:15:00,640
Dat soort dingen daar kom je dan achter na dat je dit een jaar draait.

209
00:15:00,640 --> 00:15:02,640
Deze hoor ik wel vaker.

210
00:15:02,640 --> 00:15:06,640
Als weersvoorspellingen worden meegenomen in de data,

211
00:15:06,640 --> 00:15:10,640
dat je inderdaad het verschil hebt tussen de voorspelling en de werkelijkheid.

212
00:15:10,640 --> 00:15:13,640
Het liefst wil je hetgene waar je het op voorspelt vasthouden,

213
00:15:13,640 --> 00:15:17,640
zodat je nog kan naboodsen of kan narekenen en kan kijken wat het effect is geweest.

214
00:15:17,640 --> 00:15:20,640
Misschien een variant voor het andere waar je zegt, was de voorspelling correct?

215
00:15:20,640 --> 00:15:22,640
Is ook je simulatie daarnaast gaan doen.

216
00:15:22,640 --> 00:15:24,640
Dat je gaat simuleren dat je die actie niet had gedaan.

217
00:15:24,640 --> 00:15:26,640
Wat had dan het resultaat geweest?

218
00:15:26,640 --> 00:15:27,640
Blijft nog steeds een simulatie.

219
00:15:27,640 --> 00:15:29,640
Maar dat zijn wel interessante uitdagingen.

220
00:15:29,640 --> 00:15:32,640
Misschien stel ik een vraag die net al geweest is.

221
00:15:32,640 --> 00:15:34,640
Want ik kreeg een telefoontje van het ziekenhuis.

222
00:15:34,640 --> 00:15:36,640
Mensen zullen het wel herkennen.

223
00:15:36,640 --> 00:15:38,640
Ze zeggen van "we gaan je bellen".

224
00:15:38,640 --> 00:15:42,640
Dat is altijd op het moment dat het het meest onhandig uitkomt.

225
00:15:42,640 --> 00:15:46,640
Dus ik was er net heel even een minuutje of twee uit het gesprek.

226
00:15:46,640 --> 00:15:51,640
Maar waarom zou je het korter willen voorspellen van wat je net vertelde in die intervallen?

227
00:15:51,640 --> 00:15:53,640
Of hebben jullie dat behandeld?

228
00:15:53,640 --> 00:16:00,640
De short term noemen we dat 24 tot 48 uur van tevoren.

229
00:16:00,640 --> 00:16:02,640
Dat doen we dus zodat we de markt kunnen activeren.

230
00:16:02,640 --> 00:16:04,640
Dat is goedkoper.

231
00:16:04,640 --> 00:16:08,640
Maar als we die markt niet goed kunnen activeren en we zien dat het nog steeds fout aan het gaan is.

232
00:16:08,640 --> 00:16:10,640
Dan hebben we andere mechanismes om in te grijpen.

233
00:16:10,640 --> 00:16:12,640
Die zijn alleen een stukje duurder.

234
00:16:12,640 --> 00:16:17,640
Dus hoe eerder je dat kan voorspellen, hoe goedkoper de actie is.

235
00:16:17,640 --> 00:16:18,640
Uiteindelijk wel.

236
00:16:18,640 --> 00:16:19,640
En daar zit dan ook weer een balans achter.

237
00:16:19,640 --> 00:16:24,640
Je wilt ook niet te vaak als netbeheerder zeggen "ja jongens, het gaat vol zijn hoor".

238
00:16:24,640 --> 00:16:25,640
Dus even dimmen.

239
00:16:25,640 --> 00:16:28,640
Dus je wilt echt wel zoveel mogelijk gebruiken wat er mogelijk is.

240
00:16:28,640 --> 00:16:33,640
Van weer wil je ook niet iedere keer horen van het is code rood.

241
00:16:33,640 --> 00:16:35,640
En als dat niet zo is.

242
00:16:35,640 --> 00:16:36,640
Nee, precies.

243
00:16:36,640 --> 00:16:37,640
Ja, duidelijk.

244
00:16:37,640 --> 00:16:43,640
En jullie zijn ook bezig met nieuwe onderzoeken.

245
00:16:43,640 --> 00:16:45,640
Had ik dat goed begrepen.

246
00:16:45,640 --> 00:16:47,640
Zou je daar iets over kunnen vertellen?

247
00:16:47,640 --> 00:16:53,640
Ja, dus we hebben best wel veel samenwerkingen, ook op het gebied van de universiteiten, rondom AI.

248
00:16:53,640 --> 00:16:59,640
Dus binnen alle andere hebben we het ICAI Lab, de Internationale Coalitie Artificial Intelligence,

249
00:16:59,640 --> 00:17:01,640
als ik afgekorting goed onthouden heb.

250
00:17:01,640 --> 00:17:10,640
Waarin we dus met vijf PhD'ers en drie universiteiten onderzoek doen naar AI voor het stroomnet.

251
00:17:10,640 --> 00:17:13,640
En dat is best wel breed.

252
00:17:13,640 --> 00:17:17,640
Dus één PhD'er doet onderzoek naar Graph Neural Networks.

253
00:17:17,640 --> 00:17:22,640
Dat is een andere manier om je neurale netwerk te representeren.

254
00:17:22,640 --> 00:17:25,640
Dus voor de luisteraars thuis.

255
00:17:25,640 --> 00:17:29,640
De meeste machine learning methodes willen graag dat je een bepaald format van je data hebt.

256
00:17:29,640 --> 00:17:32,640
Dus de klassieke voorbeeld is natuurlijk een afbeelding.

257
00:17:32,640 --> 00:17:34,640
En een afbeelding heeft gewoon een mooi standaard format.

258
00:17:34,640 --> 00:17:37,640
Ja, rijen, kolommen, pixels, kleurcodes.

259
00:17:37,640 --> 00:17:38,640
Rijen, kolommen, pixels.

260
00:17:38,640 --> 00:17:39,640
Gewoon een mooie vaste inputformat.

261
00:17:39,640 --> 00:17:41,640
Nou, dan kijk ik naar het stroomnet.

262
00:17:41,640 --> 00:17:44,640
Het stroomnet heeft echt een heel raar dataformat.

263
00:17:44,640 --> 00:17:46,640
Je hebt allemaal nodes en connecties.

264
00:17:46,640 --> 00:17:48,640
Je kan het representeren als een matrix.

265
00:17:48,640 --> 00:17:50,640
Maar dan heb je een super sparse matrix.

266
00:17:50,640 --> 00:17:51,640
En dat is ook niet helemaal wat je wilt.

267
00:17:51,640 --> 00:17:53,640
Dus dan kijken we naar Graph Neural Networks.

268
00:17:53,640 --> 00:17:56,640
Die veel beter die graaf structuur die het stroomnet heeft,

269
00:17:56,640 --> 00:17:58,640
kan meenemen in je machine learning.

270
00:17:58,640 --> 00:18:03,640
Dus tussen graven databases denk ik dan gelijk aan.

271
00:18:03,640 --> 00:18:05,640
En dan visueel zie ik de nodes inderdaad.

272
00:18:05,640 --> 00:18:06,640
En daartussen ligt een lijn.

273
00:18:06,640 --> 00:18:08,640
De relatie daartussen de nodes.

274
00:18:08,640 --> 00:18:10,640
Dat is dan een onderdeel van het netwerk

275
00:18:10,640 --> 00:18:14,640
waar je dan eventueel de belasting op gaat doen.

276
00:18:14,640 --> 00:18:17,640
Ja, waar de PhD'er specifiek onderzoek naar doet,

277
00:18:17,640 --> 00:18:19,640
dat noemen we dan de N-1-berekening.

278
00:18:19,640 --> 00:18:21,640
Dus we leggen stroomnetten grotendeels redundant aan.

279
00:18:21,640 --> 00:18:24,640
Dus als iemand een keer in zijn grafertje een kabel kapot trekt,

280
00:18:24,640 --> 00:18:26,640
met name het middenspanningsnet,

281
00:18:26,640 --> 00:18:27,640
dat er nog ergens een andere kabel is,

282
00:18:27,640 --> 00:18:29,640
waardoor we de boel kunnen omschakelen en dan werkt alles nog.

283
00:18:29,640 --> 00:18:30,640
Oh ja.

284
00:18:30,640 --> 00:18:32,640
Want zo'n kabel vervangen dat duurt even.

285
00:18:32,640 --> 00:18:34,640
Dus het liefst wil je even omschakelen dat alles nog werkt.

286
00:18:34,640 --> 00:18:35,640
Dat noemen we N-1.

287
00:18:35,640 --> 00:18:38,640
Maar over het kijken of een net N-1 is uitgevoerd,

288
00:18:38,640 --> 00:18:40,640
is een best wel dure berekening.

289
00:18:40,640 --> 00:18:43,640
Want je moet alle mogelijke configuraties doorrekenen.

290
00:18:43,640 --> 00:18:46,640
En als we wat meer vooruit willen simuleren voor een net ontwerpen,

291
00:18:46,640 --> 00:18:50,640
dan is dat echt een van de bottlenecken van heel veel analyse die we willen doen.

292
00:18:50,640 --> 00:18:51,640
Dat de PhD'er zo onderzoekt is,

293
00:18:51,640 --> 00:18:55,640
kan ik met zo'n graph neural network een netwerk klassificeren

294
00:18:55,640 --> 00:18:57,640
of die wel of niet N-1 is uitgevoerd.

295
00:18:57,640 --> 00:19:00,640
En dat leek eigenlijk best wel goed te gaan.

296
00:19:00,640 --> 00:19:03,640
Het was iets van 500 keer sneller dan huidige methodes.

297
00:19:03,640 --> 00:19:04,640
Zo.

298
00:19:04,640 --> 00:19:05,640
Volgens eerste resultaten.

299
00:19:05,640 --> 00:19:07,640
Dus dat is echt wat significanter sneller.

300
00:19:07,640 --> 00:19:11,640
De correctheid was ook over het algemeen redelijk goed.

301
00:19:11,640 --> 00:19:14,640
Ik geloof dat de eerste poging zat rond de 95%,

302
00:19:14,640 --> 00:19:19,640
wat prima is voor de toepassing waarvoor we het nu op het oog hebben.

303
00:19:19,640 --> 00:19:22,640
Maar dat is slechts één ding dat we ook andere dingen toepassen.

304
00:19:22,640 --> 00:19:25,640
Dus dat wil zeggen, belastingsvoorspellen kan ook.

305
00:19:25,640 --> 00:19:29,640
We hebben al andere ideeën op de lijst hebben staan.

306
00:19:29,640 --> 00:19:32,640
Onze datakwaliteit is niet heel geweldig.

307
00:19:32,640 --> 00:19:36,640
We weten niet per se welke kabel waar of hoe is aangesloten.

308
00:19:36,640 --> 00:19:38,640
Groot is onze historie.

309
00:19:38,640 --> 00:19:41,640
Ik zei net al, we hebben kabels van tientallen jaren oud.

310
00:19:41,640 --> 00:19:43,640
Dus dat is in de loop der jaren een beetje

311
00:19:43,640 --> 00:19:46,640
in de digitalisering van papier naar digitale systemen.

312
00:19:46,640 --> 00:19:49,640
Dat gaat gewoon niet goed.

313
00:19:49,640 --> 00:19:51,640
Je kan dus ook no-predictions doen.

314
00:19:51,640 --> 00:19:53,640
Die kabel die je hier hebt liggen,

315
00:19:53,640 --> 00:19:55,640
als je volgens de systemen zegt dat die aan kabel moet liggen.

316
00:19:55,640 --> 00:19:58,640
Maar is dat wel logisch als we kijken naar

317
00:19:58,640 --> 00:20:01,640
bepaalde belastingen, stromingen, metingen uit het veld.

318
00:20:01,640 --> 00:20:04,640
Dus op basis van de data daar weer een kwaliteitsslag op kunnen doen.

319
00:20:04,640 --> 00:20:08,640
Want niet de enige organisatie die datakwaliteitsuitdaging heeft.

320
00:20:08,640 --> 00:20:10,640
Vooral organisaties die lang meegaan hebben hier uitdaging.

321
00:20:10,640 --> 00:20:12,640
Ook met historie.

322
00:20:12,640 --> 00:20:14,640
Dus daar AI voor inzetten om dat te verbeteren.

323
00:20:14,640 --> 00:20:16,640
Dat is inderdaad ook een van de...

324
00:20:16,640 --> 00:20:18,640
Als ik even kijk naar ons AI-onderzoek,

325
00:20:18,640 --> 00:20:19,640
heb ik altijd drie pijlers.

326
00:20:19,640 --> 00:20:20,640
Aan de ene kant hebben we algoritmes.

327
00:20:20,640 --> 00:20:23,640
We hebben algoritmes zoals we Graphical Networks uitvinden.

328
00:20:23,640 --> 00:20:24,640
We hebben een stukje ethiek.

329
00:20:24,640 --> 00:20:26,640
Dat is ook altijd relevant om erover na te denken.

330
00:20:26,640 --> 00:20:28,640
We hebben stilte staan ook als netbeheerder.

331
00:20:28,640 --> 00:20:29,640
Juist zelfs als netbeheerder.

332
00:20:29,640 --> 00:20:31,640
En tot slot data.

333
00:20:31,640 --> 00:20:35,640
En ik kan naar data kijken als hoe maken we onze algoritmes robuuster

334
00:20:35,640 --> 00:20:37,640
voor de data kwaliteit waarmee te maken hebben.

335
00:20:37,640 --> 00:20:40,640
Maar ook kunnen we onze data kwaliteit verbeteren met beeld van AI.

336
00:20:40,640 --> 00:20:44,640
Die ethiek die je aanhaalt.

337
00:20:44,640 --> 00:20:46,640
Want je bent netbeheerder.

338
00:20:46,640 --> 00:20:48,640
Dus het gaat over stroom en dat soort zaken.

339
00:20:48,640 --> 00:20:51,640
Tegen wat voor ethische vraagstukken loop je dan aan?

340
00:20:51,640 --> 00:20:55,640
Ik denk dat het niet voor iedereen heel logisch is dat je ook ethische vraagstukken hebt.

341
00:20:55,640 --> 00:20:58,640
Het zit eigenlijk op twee vlakken.

342
00:20:58,640 --> 00:21:00,640
Je hebt een stukje technische ethiek.

343
00:21:00,640 --> 00:21:06,640
En dat is ook wat de EU Act schrijft een aantal dingen voor.

344
00:21:06,640 --> 00:21:11,640
Die schrijft voor dat algoritmes die worden gebruikt voor het beheren van infrastructuren

345
00:21:11,640 --> 00:21:14,640
zoals het stroomnet, die gelden als een hoog risico.

346
00:21:14,640 --> 00:21:20,640
Dus even terug naar wat ik net vertelde met verspellen 24 uur, 48 uur van tevoren de belasting op het net.

347
00:21:20,640 --> 00:21:24,640
Als we dat fout doen, dan kan het leiden tot een stroomstoring.

348
00:21:24,640 --> 00:21:29,640
Dus je moet goed nadenken hoe je daar je monitoring in opzet.

349
00:21:29,640 --> 00:21:33,640
Dus die hoog risico die klopt ook bij de kwalificatie.

350
00:21:33,640 --> 00:21:34,640
Dat is ook vleesgerecht.

351
00:21:34,640 --> 00:21:35,640
Dat is ook echt wel terecht.

352
00:21:35,640 --> 00:21:37,640
Dus we moeten echt wel extra aandacht geven aan de algoritmes die we inzetten.

353
00:21:37,640 --> 00:21:40,640
Er moet extra aandacht worden gegeven aan de monitoring.

354
00:21:40,640 --> 00:21:43,640
Voor zover ik weet is er nog nooit een storing geweest veroorzaakt door AI.

355
00:21:43,640 --> 00:21:45,640
Maar het zou me niks verbazen dat dat ooit gaat gebeuren.

356
00:21:45,640 --> 00:21:48,640
Maar dat wil niet zeggen dat we het niet gaan gebruiken.

357
00:21:48,640 --> 00:21:50,640
Want onze nummer één storing is nog altijd graafschade.

358
00:21:50,640 --> 00:21:52,640
En we zeggen ook niet we gaan nooit meer graven.

359
00:21:52,640 --> 00:21:56,640
Nee, we proberen gewoon problemen te mitigeren door een extra kabel neer te leggen.

360
00:21:56,640 --> 00:21:58,640
Met AI zullen we ook gewoon zo om moeten gaan.

361
00:21:58,640 --> 00:22:02,640
Dus dat is de ene kant wanneer het hebt over ethiek of trustworthy AI.

362
00:22:02,640 --> 00:22:06,640
En aan de andere kant heb je wat meer de menselijke kant.

363
00:22:06,640 --> 00:22:08,640
Dus dat gaat heel erg over het kennisniveau van onze mensen.

364
00:22:08,640 --> 00:22:12,640
Dus we zijn best wel veel bezig in met name het netontwerp.

365
00:22:12,640 --> 00:22:15,640
En het opereren van het net om daarin dingen te automatiseren.

366
00:22:15,640 --> 00:22:18,640
Maar dat betekent ook dat je daar wel het kennisniveau moet nadenken.

367
00:22:18,640 --> 00:22:21,640
Hoe hou ik het kennisniveau van onze mensen op peil?

368
00:22:21,640 --> 00:22:23,640
Want leuk en aardig die automatisering.

369
00:22:23,640 --> 00:22:28,640
Maar als de absolute worst case scenario zich voordoet dat wij een totale blackout hebben.

370
00:22:28,640 --> 00:22:30,640
Er is geen stroom meer.

371
00:22:30,640 --> 00:22:34,640
Dat kan als je, we hebben laatst een mooie zonnestorm gehad met elektromagnetische pulsen.

372
00:22:34,640 --> 00:22:37,640
Als er wat erger is dan kan ook die stroom eruit knallen.

373
00:22:37,640 --> 00:22:43,640
Dus dan moet je vanuit een nul situatie zonder je AI assistentjes de boel weer onder stroom krijgen.

374
00:22:43,640 --> 00:22:46,640
Zonder je computers, zonder je AI.

375
00:22:46,640 --> 00:22:49,640
Dus dat geeft extra beperking aan wat we kunnen doen.

376
00:22:49,640 --> 00:22:52,640
En we horen, dus dat is ook weer bij stilgestaan het kennisniveau.

377
00:22:52,640 --> 00:22:55,640
En tot slot het stukje energie fairness.

378
00:22:55,640 --> 00:22:58,640
Ik noemde net al, je zonnepanelen schakelen soms af.

379
00:22:58,640 --> 00:23:05,640
Dat is nu puur een natuurkundig trucje dat we daar gebruiken.

380
00:23:05,640 --> 00:23:08,640
Want als je je stroom wilt terugleveren, het is een beetje als waterdruk.

381
00:23:08,640 --> 00:23:12,640
Als je spanning hoog is op de kabel staat, dan lever je wat terug.

382
00:23:12,640 --> 00:23:16,640
Hoe meer mensen het terugleveren, hoe hoger de spanning wordt tot een bepaald niveau.

383
00:23:16,640 --> 00:23:22,640
En als het boven de 245 volt komt, dan moet je je zonnepanelen afschakelen.

384
00:23:22,640 --> 00:23:26,640
Maar je spanning op de kabel is niet overal gelijk.

385
00:23:26,640 --> 00:23:28,640
Die is achteraan de kabel.

386
00:23:28,640 --> 00:23:32,640
Hoe dichter, hoe, ja ik noem het altijd achteraan of vooraan de kabel.

387
00:23:32,640 --> 00:23:34,640
We noemen het altijd in de straat.

388
00:23:34,640 --> 00:23:37,640
Vooraan de kabel kan je meer stroom terugleveren, want je zit dichter bij de middenspanningsruimte.

389
00:23:37,640 --> 00:23:39,640
Want je zit dichter bij de transformator.

390
00:23:39,640 --> 00:23:41,640
In vergelijking met die moet je achter op de kabel.

391
00:23:41,640 --> 00:23:43,640
Oh, en je hebt voorrang in de file.

392
00:23:43,640 --> 00:23:47,640
En dat gaat in tegen het gelijkheidsprincipe.

393
00:23:47,640 --> 00:23:50,640
Want dan kan je dus meer terugleveren, heb je dus meer ruimte.

394
00:23:50,640 --> 00:23:54,640
Dat is eigenlijk dus een financieel voordeel.

395
00:23:54,640 --> 00:23:55,640
Juist.

396
00:23:55,640 --> 00:23:58,640
En dat is, vind ik, oneerlijk.

397
00:23:58,640 --> 00:24:02,640
Ik weet even niet wat de officiële Alliander-lezing hierin is.

398
00:24:02,640 --> 00:24:05,640
Maar persoonlijk vind ik dat oneerlijk klinken.

399
00:24:05,640 --> 00:24:07,640
Maar met AI kan je dat eerlijk maken.

400
00:24:07,640 --> 00:24:11,640
Dus in plaats van dat we zeggen we doen het op basis van de spanning van de kabel.

401
00:24:11,640 --> 00:24:16,640
We zorgen dat iedereen in de straat, afhankelijk van wat de kapselheid van de zonopnemer is,

402
00:24:16,640 --> 00:24:18,640
in gelijke hoeveelheid kan terugleveren.

403
00:24:18,640 --> 00:24:20,640
Op die manier maak je stroom.

404
00:24:20,640 --> 00:24:27,640
Maar kan je AI gebruiken of kan je een geavanceerd algoritme gebruiken om veel meer gelijkheid te hebben in hoe je teruglevert.

405
00:24:27,640 --> 00:24:29,640
Dat vind ik echt een heel mooi voorbeeld.

406
00:24:29,640 --> 00:24:31,640
Daar sta je natuurlijk nooit bij stil.

407
00:24:31,640 --> 00:24:33,640
Dat dat uitmaakt hoe ver je ergens van af zit.

408
00:24:33,640 --> 00:24:35,640
Logisch.

409
00:24:35,640 --> 00:24:38,640
Dat is ook een van die leuke geheimtjes van stroom.

410
00:24:38,640 --> 00:24:44,640
Ik hou zo van technologie, maar ik vind de uitdaging ook heel erg leuk.

411
00:24:44,640 --> 00:24:48,640
Hoe meer je in het stroomnet duikt, hoe meer van dit soort rare eigenaardigheden je tegenkomt.

412
00:24:48,640 --> 00:24:50,640
Ja, leuk.

413
00:24:50,640 --> 00:24:52,640
Omdat je ook met die jaren historie ook nog eens te maken hebt.

414
00:24:52,640 --> 00:24:55,640
En gewoon natuurkundige wetten en de implementatie daarvan.

415
00:24:55,640 --> 00:24:58,640
Je trekte mij wel even van die solar flash.

416
00:24:58,640 --> 00:25:00,640
Ik was pas op een conferentie, ik had daar een conferentie over.

417
00:25:00,640 --> 00:25:04,640
Dat het echt in de toekomst ook vaker verwacht wordt dat het gaat gebeuren.

418
00:25:04,640 --> 00:25:07,640
Zijn er ook zaken waar we dan rekening mee kunnen houden voor Nederland?

419
00:25:07,640 --> 00:25:10,640
Misschien moet je die even uitleggen.

420
00:25:10,640 --> 00:25:15,640
Die solar flash die impact hebben op verstoringen op stroom en internet en netwerk.

421
00:25:15,640 --> 00:25:18,640
Die verwachten ze dat het in de toekomst vaak gaat gebeuren.

422
00:25:18,640 --> 00:25:22,640
Volgens mij volgend jaar of 2027 dacht ik dat er weer een grote op de plan stond.

423
00:25:22,640 --> 00:25:24,640
En we hadden er de afgelopen tijd wat gehad.

424
00:25:24,640 --> 00:25:27,640
Ja, een zonnestroom kan uit een groot magnetisch veld veroorzaken.

425
00:25:27,640 --> 00:25:29,640
En dat is over het algemeen slecht voor je apparatuur.

426
00:25:29,640 --> 00:25:33,640
Ik weet niet precies wat de mittigeermaatregelen zijn.

427
00:25:33,640 --> 00:25:35,640
Eén daarvan is gewoon vroegtijdig je stroomnet uitzetten.

428
00:25:35,640 --> 00:25:37,640
Dat is één manier waarmee je om kan gaan.

429
00:25:37,640 --> 00:25:42,640
Maar ja, dan hebben we het probleem.

430
00:25:42,640 --> 00:25:44,640
En ook even je stroomnet uitzetten.

431
00:25:44,640 --> 00:25:46,640
Dat doe je niet even zomaar.

432
00:25:46,640 --> 00:25:48,640
Het is niet een knopje.

433
00:25:48,640 --> 00:25:52,640
Sterker nog, in Europa hebben we één groot verbonden stroomnet.

434
00:25:52,640 --> 00:25:55,640
Ik geloof dat in Turkije allemaal hetzelfde stroomnet hebben.

435
00:25:55,640 --> 00:25:56,640
Oh, wauw.

436
00:25:56,640 --> 00:25:58,640
Het is allemaal met elkaar verbonden.

437
00:25:58,640 --> 00:26:01,640
Dus ook als je het opnieuw aan wilt krijgen, moet je op één manier allemaal met elkaar verbinden.

438
00:26:01,640 --> 00:26:03,640
En ook zorgen dat ze tegelijkertijd draaien.

439
00:26:03,640 --> 00:26:05,640
Dan kom je het frequentiemarkt in de weg.

440
00:26:05,640 --> 00:26:07,640
Dan ga ik iets te veel detail zeggen.

441
00:26:07,640 --> 00:26:08,640
Maar dat is een leuke…

442
00:26:08,640 --> 00:26:10,640
We hebben dan ook nog afhankelijkheden.

443
00:26:10,640 --> 00:26:12,640
Jullie zijn met AI bezig.

444
00:26:12,640 --> 00:26:14,640
Dat heeft effect op.

445
00:26:14,640 --> 00:26:16,640
Maar je zegt net we hebben één Europees netwerk.

446
00:26:16,640 --> 00:26:18,640
Die andere partijen doen dat hetzelfde.

447
00:26:18,640 --> 00:26:20,640
Hebben jullie daar afstemming onderling over?

448
00:26:20,640 --> 00:26:22,640
We hebben best wel veel contact met RTE.

449
00:26:22,640 --> 00:26:25,640
Dat is de Franse Tennet.

450
00:26:25,640 --> 00:26:27,640
Die doet het hoogspanningsnet.

451
00:26:27,640 --> 00:26:28,640
Dat is alles wat je boven de grond ziet.

452
00:26:28,640 --> 00:26:30,640
Daar hebben we best wel veel afstemming mee.

453
00:26:30,640 --> 00:26:31,640
Wat doen die daar dan?

454
00:26:31,640 --> 00:26:33,640
Dat is een heel mooi onderwerp.

455
00:39:35,640 --> 00:39:42,640
Het leek mij wel leuk als we dan toch zo spontaan vandaag bezig zijn om een stelling aan jou voor te leggen.

456
00:39:42,640 --> 00:39:44,640
Als je dat goed vindt.

457
00:39:44,640 --> 00:39:49,640
Als het nodig is geven wij ook onze mening erop.

458
00:39:49,640 --> 00:39:52,640
Dit is voor mij de eerste keer, dus je kan me alles wijsmaken hoe het normaal gaat.

459
00:39:52,640 --> 00:39:58,640
Ja, de vaste luisteraar weet dat dit wel nieuw is.

460
00:39:58,640 --> 00:40:03,640
Dit is uit de categorie risico's en uitdagingen.

461
00:40:03,640 --> 00:40:05,640
We hebben er een keer een genomen.

462
00:40:05,640 --> 00:40:11,640
En daar staat de stelling is wij zijn ons bewust van de uitdagingen van generatieve AI.

463
00:40:11,640 --> 00:40:17,640
Ik ga voor ja.

464
00:40:17,640 --> 00:40:22,640
Ik denk dat we het best wel hebben besproken.

465
00:40:22,640 --> 00:40:27,640
Je zit op het aspect van kost ongelooflijk veel energie.

466
00:40:27,640 --> 00:40:34,640
Maar je zit ook met een stukje betrouwbaarheid en hallucinaties.

467
00:40:34,640 --> 00:40:37,640
Dus hoe garandeer je nou dat hij het correcte antwoord geeft.

468
00:40:37,640 --> 00:40:39,640
Dat is in een netbeheerder context toch wel heel erg fijn.

469
00:40:39,640 --> 00:40:43,640
Want zoals ik zei, als hij fouten maakt dan kan dat naar de stroomstrooming leiden.

470
00:40:43,640 --> 00:40:46,640
Dus bedenk heel goed na over welke processie je dit inzet.

471
00:40:46,640 --> 00:40:48,640
En zorg dat er altijd een human in de loop is.

472
00:40:48,640 --> 00:40:50,640
Dat is ook wat ons AI beleid voorschrijft.

473
00:40:50,640 --> 00:40:52,640
Ook met dank aan de EU.

474
00:40:53,640 --> 00:40:55,640
En het stukje auteursrecht.

475
00:40:55,640 --> 00:41:00,640
Daar is wij de jury nog niet over uit.

476
00:41:00,640 --> 00:41:01,640
Dat is moeilijk hè.

477
00:41:01,640 --> 00:41:03,640
Ja, dat vinden wij ook hoor.

478
00:41:03,640 --> 00:41:11,640
In die zin, als ik voor ons allebei mag spreken, dan hebben we eigenlijk dezelfde wat jij zegt.

479
00:41:11,640 --> 00:41:15,640
Je zit aan de ene kant van die uitkomst.

480
00:41:15,640 --> 00:41:18,640
Dat je daar goed met die human in de loop moet kijken.

481
00:41:18,640 --> 00:41:20,640
Maar we zitten ook met het auteursrecht.

482
00:41:20,640 --> 00:41:25,640
Het heeft heel veel voordelen en ook wel een aantal uitdagingen.

483
00:41:25,640 --> 00:41:28,640
Ja, en we zitten echt op de hype.

484
00:41:28,640 --> 00:41:32,640
Dus we zien het ook toegepast worden waar we zeggen, waarom moet je het daar nou voor toepassen.

485
00:41:32,640 --> 00:41:34,640
Dat vind ik ook wel belangrijk.

486
00:41:34,640 --> 00:41:36,640
We zitten echt op de punt van die hype.

487
00:41:36,640 --> 00:41:37,640
Dat wordt overal voor ingezet.

488
00:41:37,640 --> 00:41:39,640
Het moet wel nut, nut, noodzaak hebben.

489
00:41:39,640 --> 00:41:41,640
Ik ben benieuwd of we op dat punt zitten.

490
00:41:41,640 --> 00:41:42,640
Ik heb het gevoel dat het er omhoog gaat.

491
00:41:42,640 --> 00:41:45,640
Ik hoop dat we een beetje naar beneden gaan.

492
00:41:45,640 --> 00:41:46,640
Ik had verwacht dat we er overheen waren.

493
00:41:46,640 --> 00:41:47,640
Eigenlijk een half jaar terug al.

494
00:41:47,640 --> 00:41:51,640
Ik ga met jou mee, Luc.

495
00:41:51,640 --> 00:41:54,640
We zijn nog niet aan de top beland.

496
00:41:54,640 --> 00:41:56,640
Nee, dat geloof ik ook niet.

497
00:41:56,640 --> 00:41:58,640
Dat is twistful thinking van mijn kant.

498
00:41:58,640 --> 00:42:02,640
Hartstikke bedankt voor je inzichten.

499
00:42:02,640 --> 00:42:05,640
Ik ben zelf in ieder geval heel veel wijziger geworden.

500
00:42:05,640 --> 00:42:11,640
En mooi om te zien dat je als netbeheerder met zoveel modellen al bezig bent.

501
00:42:11,640 --> 00:42:13,640
Zo innovatief bezig bent.

502
00:42:13,640 --> 00:42:16,640
Met aan de andere kant wat jij vertelde.

503
00:42:16,640 --> 00:42:18,640
Je hebt best wel een historie.

504
00:42:18,640 --> 00:42:20,640
Hoeveel je daarmee kan.

505
00:42:20,640 --> 00:42:22,640
En welke ontwikkelingen jullie doormaken.

506
00:42:22,640 --> 00:42:24,640
Super mooi om te zien.

507
00:42:24,640 --> 00:42:26,640
Leuk dat je het over me mocht vertellen.

508
00:42:26,640 --> 00:42:31,640
Ik hoop dat het duidelijk was om soms even flink de diepte in te gaan.

509
00:42:31,640 --> 00:42:33,640
Misschien moeilijk is om te volgen.

510
00:42:33,640 --> 00:42:36,640
Ik hoop dat het duidelijk was en dat je het mocht vertellen.

511
00:42:36,640 --> 00:42:38,640
En anders stuur de vragen op.

512
00:42:38,640 --> 00:42:40,640
Dan komen we er nog op terug.

513
00:42:40,640 --> 00:42:41,640
Precies.

514
00:42:41,640 --> 00:42:45,640
En trouwens, want dat kaartspel kan je gewoon bij ons gratis krijgen.

515
00:42:45,640 --> 00:42:47,640
Linkje staat in de show notes.

516
00:42:47,640 --> 00:42:49,640
Ja, op en zop.

517
00:42:49,640 --> 00:42:51,640
Zo dan.

518
00:42:51,640 --> 00:42:54,640
Je leert van mij tenminste van kranenbeuren.

519
00:42:54,640 --> 00:43:00,640
Hartstikke leuk dat je weer luisterde naar een aflevering van AIToday Live.

520
00:43:00,640 --> 00:43:04,640
Je favoriete podcast hebben hè.

521
00:43:04,640 --> 00:43:05,640
Even zorgen.

522
00:43:05,640 --> 00:43:07,640
Er zit zo'n hartje volg.

523
00:43:07,640 --> 00:43:08,640
Zit bij Spotify.

524
00:43:08,640 --> 00:43:13,640
Als je daar op klikt, krijg je automatisch een seintje als er een nieuwe aflevering online staat.

525
00:43:13,640 --> 00:43:14,640
Dank je wel weer voor het luisteren.

526
00:43:14,640 --> 00:43:15,640
Tot de volgende keer.

527
00:43:15,640 --> 00:43:36,040
.